در این پست به مختصر درباره پرانایاما و اهمیت فراهم کردن پیش زمینه برای تکنیک های تنفسی اشاره شده است .
” پرانایاما” چهارمین مرحله از یوگای هشتگانه است که بعد از مرحله آسانا به آن توجه داده می شود.. یاما، نیاما، آسانا، پرانایاما، پراتیاهارا، دهارانا، دیانا و سامادی، هشت مرحله ی یوگای هشتگانه یا آشتانگایوگا می باشند.
راجایوگا، گیانایوگا، کارمایوگا، باکتی یوگا و هاتایوگا سبک های کهن یوگا بودند که مطابق با کتاب های قدیمی یوگا و با توجه به فلسفه خاص خود، اتصال یا یوگا را آموزش می دادند.
در سبک هاتایوگا، مناسب ترین راه رسیدن به اتصال نهایی, عبور از محدودیت جسم با اجرای آساناها بوده است.
برای اجرای آساناها و عبور از محدودیت بدنی و جسمی، مراحل یاما و نیاما پیش نیاز هستند.
با اجرای آساناها و افزایش توانمندی بدنی زمینه برای تکنیک های تنفسی فراهم می شود و سپس پراتیاهارا یا بازپس گیری حواس از موضوعات جلب کننده حواس و در مرحله هفتم دهارانا یا تمرکز و در مرحله پایانی سامادی اتفاق می افتد..
( البته هر کدام از این مراحل خود تقویت کننده مراحل قبل و بعد از خود هستند و نمی توان به این مراحل تنها یک نگاه خطی داشت.)
با این پیشنیاز برگردیم به موضوع پرانایاما.
فراگیر ابتدا با انجام انواع آساناها( حرکات بدنی) ضمن آشنایی با زیبایی اجرای حرکات یوگا، با توان بدنی خود نیز آشنا می شود. در ادامه با افزایش توان بدنی که همراه با توجه به تنفس در زمان اجرای حرکات است، فراگیر به آشنایی تدریجی اجرای حرکات با جریان طبیعی تنفس خود نائل می شود.
آشنایی با روند طبیعی تنفس مرحله مهمی برای فراگیر است. مربی یوگا این آگاهی را دارد که با توجه دادن به افراد درحین اجرای تمرین و توجه دادن به دم و بازدم در زمان اجرای هر آسانا، مهم ترین و در عین حال اساسی ترین مرحله تمرین های تنفسی یا همان ” پرانایاما” را در کلاس انجام داده باشد.
وقتی آسانا انجام میدهیم، عضلات و مفاصل بدن به طور مستقیم و بی واسطه تقویت می شوند. با تداوم اجرای آساناها طی سال های بیشتر، تاثیر آسانا در عضلات عمقی تر و عضلات ریز تر و درونی تر بدن بیشتر خواهد شد.
نکته مورد توجه این است که، فراگیر در اجرای آساناها در ابتدا به عضلات درشت تر بدن توجه دارد که کاملا طبیعی است اما با ادامه تمرینات و همچنین با افزایش آگاهی از آناتومی بدن، فرد آگاهی بیشتری پیدا میکند به تاثیر و دخالت عضلات عمقی تر و عضلات ریزتر بدن.
در تمرینات تنفسی آماده بودن عضلات دستگاه تنفسی امر مهمی است. بنابراین تاکید می شود که به فراگیرهای یوگا، بعد از گذشت” یک سال” تمرین و تکنیک های پرانایاما آموزش داده شود.
آگاهی از تنفس طبیعی، آگاهی از دم و بازدم در حین اجرای آسانا، توجه به افزایش دادن طول دم و طول بازدم به تناسب اجرای آسانا با توانمند شدن در انجام آسانا و همچنین در توقف در آسانا با توجه به حد توان فراگیر، توجه به عدم حبس دم و عدم حبس بازدم در حین اجرای آسانا، توجه به روان و پیوسته بودن دم و بازدم در طول تمرینات، همه از نکات مهم تنفسی هستند که یک فراگیر یوگا در سال اول تمرین های منظم یوگا باید به آن مجهز شود.
در اهمیت پیش نیاز و زمینه قبل از اجرای تکنیک های تنفسی همواره راهنمایی و هشدارهای متعددی بیان می شود.
آقای آئینگر در کتاب ” پرتوی بر یوگا” پرانایاما را با مرحله کارشناسی ارشد مقایسه میکنند. “همانطور که آموزش دوره کارشناسی ارشد به توانایی و نظم در یادگرفتن رشته ای بستگی دارد که در آن کارشناسی گرفته اید، آموزش پرانایاما نیز مستلزم چیرگی در آساناها و قدرت و نظمی است که از آنها پدید می آید. ”
به عبارتی توجه به توانمند شدن در آسانا و سپس تکنیک های تنفسی.
همچنین تاکید بر وجود گورو یا معلم با تجربه و نظارت شخصی گورو بر شاگرد را ضروری می داند.
مثال تامل برانگیزی دارند در راهنمایی و هشدار برای شرایط شایستگی برای تمرین پرانایاما:
” ابزارهای بادی می توانند سخت ترین صخره را شکاف دهند. در پرانایاما، یوگی ریه هایش را مانند ابزارهای بادی به کار می گیرد. اگر از ابزارهای بادی به درستی استفاده نشود، هم ابزار نابود می شود و هم کسی که با آن کار می کند. در پرانایاما نیز چنین است.”
امیدوارم با زمینه بیان شده در این متن و قبل از معرفی و توضیح انواع پرانایاما در متن های بعدی، این توجه را برای مربیان تازه کار و همچنین فراگیر های یوگا در مرحله مقدماتی و متوسطه فراهم آورده باشم که نباید برای آموزش تکنیک های تنفسی با عنوان انواع پرانایاما عجله داشت. اجرای آرام و یکنواخت و صحیح یک آسانا با همراهی دم و بازدم با ظرفیت منحصر به فرد هر فراگیر بسیار مهم و ضروری است.
مربی باید توجه داشته باشد که فراگیر چون روی اجرای آسانا تمرکز دارد، احتمال حبس تنفس در زمان اجرا و بخصوص در توقف در حرکت در فراگیر زیاد اتفاق می افتد. بنابراین ضروری است تا مربی به فراگیر توجه دهد و اورا مجددا به وضعیت طبیعی دم و بازدم روی آسانا متمرکز کند.
در پست های بعدی معرفی انواع پرانایاما و توضیح اجرای آنها ارایه خواهد شد.
t.me/SamiyaSafaeiYoga
samiyasafaeiyoga@
